home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Մինաս Ավետիսյան

Վերնագիր.

Դեր-Զորի ճանապարհին, 1966-1967

Վայր.

Այրվել է արվեստանոցի հրդեհից

Արվեստագետ. Մինաս Ավետիսյան
Վերնագիր. Դեր-Զորի ճանապարհին, 1966-1967
Վայր. Այրվել է արվեստանոցի հրդեհից

Արևելյան Հայաստանը դարձել էր ապահով օթևան շատ մարդկանց համար, ովքեր թուրքական բարբարոսությունից ապաստան էին գտել այդտեղ՝ սրտերում կրելով վրեժխնդրություն ու ատելություն, նրանք կառուցեցին նոր գյուղեր, ծնեցին երեխաներ և դաստիրակեցին նրանց Մուշի ոգով: Մինասի պապը ծագումով մշեցի էր: Մինասն իր նախահայրերից ժառանգել էր ամրակուռ մարմին, կամքի ուժ և մեծահոգություն:

Մինաս Ավետիսյանի համար «Դեր-Զորի ճանապարհին» աշխատանքն արտահայտում է հայ ժողովրդի հավաքական կերպարի շուրջ պատկերացումը: Թեև անցած Ցեղասպանության արհավիրքներով, սակայն ժայռի պես ամուր (դատել նրանց քարակերպ մարմիներից) կամքով ու հոգով ուժեղ ժողովուրդը շարունակեց ապրել և տարածել իր ծիլերը:

Արվեստագետ.

Արշիլ Գորկի

Վերնագիր.

Նկարիչն ու իր մայրը, 1926-32

Վայր.

Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան, Նյու Յորք

Արվեստագետ. Արշիլ Գորկի
Վերնագիր. Նկարիչն ու իր մայրը, 1926-32
Վայր. Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան, Նյու Յորք

Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան. «Արշիլ Գորկու և մոր այս դիմանկարը ստեղծվել է 1912թ.-ին, Հայաստանում արված մի լուսանկարի հիման վրա, երբ նկարիչը դեռ մանուկ էր: Երեք տարի անց Գորկին, մոր և փոքր քրոջ, հետ կարողացան փրկվել Օսմանյան Թուրքիայի կողմից կազմակերպված Հայոց Ցեղասպանության կոտորածներից: Սակայն մոր առողջույթունն այդպես էլ չվերականգնվեց: Նա մահացավ 1919թ.-ին` թերսնուցումից: Գորկին պարզապես չի վերարտադրել լուսանկարը, նա պատկերել է իր հիշողության խոհերը: Գորկու մոր կրած սպիտակ գոգնոցը քանդակի է նմանվում, և նկարի այլ մասերն էլ կարծես թե ինքնին հիշողություն են՝ լուռ ու կիսատ մնացած: Կերպարների փնտրող հայացքը կոմպոզիցիային հաղորդում է հոգեբանական սրություն, մարդկային համակրանք, միևնույն ժամանակ խուսափելով բացահայտ պաթոսից ու զգայականությունից»:

Արվեստագետ.

Արմեն Աթայան

Վերնագիր.

Փրկիչ եկեղեցի, 2015

Վայր.

Նկարչի հավաքածու

Արվեստագետ. Արմեն Աթայան
Վերնագիր. Փրկիչ եկեղեցի, 2015
Վայր. Նկարչի հավաքածու

Նկարիչը իմպրեսիոնիստական ոգով պատկերել է Անիի ավերակներում վեր խոյացած այդքան ցավ ու տանջանք տեսած կիսաքանդ, բայց դեռ կանգուն եկեղեցին:

Անին պատմական Հայաստանի 11-րդ մայրաքաղաքն է եղել, որը մի ժամանակ հայտնի էր որպես «հազար ու մեկ եկեղեցիների քաղաք»: Քաղաքը հիմնադրվել է 5-րդ դարում, հետագա դարերի ընթացքում Անին բազմիցս ենթարկվել է օտար նվաճողների հարձակումներին՝ հրաշագեղ Անին իրենց ենթարկելու նպատակով: Օսմանյան Թուրքիայի կողմից իրականացված Հայոց Ցեղասպանության արդյունքում բնակչությունը բռնի ուժով տեղահանվեց իր հայրենի հողից: Անիի ավերակները մնացին օտար նվաճողների՝ թուրքերի ձեռքում, ովքեր բազմիցս փորձել են աղավաղել հայոց պատմությունը՝ Անին իրենց հայրենիքի մաս ներկայացնելու անհիմն փորձեր կատարելով:

Արվեստագետ.

Արշիլ Գորկի

Վերնագիր.

Ինչպես է մորս ասեղնագործ գոգնոցը բացվում իմ կյանքում, 1944

Վայր.

Սեաթլի արվեստի թանգարան, Վաշինգտոն

Արվեստագետ. Արշիլ Գորկի
Վերնագիր. Ինչպես է մորս ասեղնագործ գոգնոցը բացվում իմ կյանքում, 1944
Վայր. Սեաթլի արվեստի թանգարան, Վաշինգտոն

Սեաթլի արվեստի թանգարան. «Գորկու այս ստեղծագործությունը հաճախ ավելի հարցեր է առաջացում, քան պատասխաններ՝ ծառայելով որպես շատ հիմնախնդիրների խոսուն փորձաքար»:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան