home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Լևոն Թյությունջյան

Վերնագիր.

Կարմիր դիմակ, 1930

Վայր.

Մասնավոր հավաքածու

Արվեստագետ. Լևոն Թյությունջյան
Վերնագիր. Կարմիր դիմակ, 1930
Վայր. Մասնավոր հավաքածու

Շահեն Խաչատրյան (արվեստաբան). «Սյուրռեալիզմ ուղղությունը, կարծես, պարարտ հող գտավ հայ արվեստագետի Ցեղասպանություն վերապրած, բեկված հոգում: Եվ այն ինչ կարող էր երևակայության ծնունդ լինել, Թյությունջյանի համար կենդանի պատկեր էր, անմոռաց ցավ: Այլաբանականի ու իրականության միահյուսումը նրա արվեստը տոգորեց գերզգացմունքայնությամբ ու արտահատչական լեզվի խիստ ինքուրույնությամբ: Կտրված ձեռք, ճեղքված ուղեղ, կախաղանի պարան, մարդկային դեմք հիշեցնող սարասափահար ծառ. այս ամենը Թյությունջյանի կտավներում բացահայտում է նրա ապրված մղձավանջը»:

Արվեստագետ.

Արամ Դավթյան

Վերնագիր.

Զավակը որբացած, 1969

Վայր.

Հայաստանի պատմության թանգարան, Երևան

Արվեստագետ. Արամ Դավթյան
Վերնագիր. Զավակը որբացած, 1969
Վայր. Հայաստանի պատմության թանգարան, Երևան

1915 թ.-ին հայ մանուկներն ականատես էին լինում, թե ինչպես թուրք զինվորները դաժանաբար սպանում էին իրենց ծնողներին, որոնց միակ երազանքը՝ երեխաների փրկված լինելն էր: Արամ Դավթյանի որբացած մանուկը Ցեղասպանության արհավիրքների միջով անցած հայ մանուկների հավաքական կերպարն է, ում աչքերը կորցրեցին մանկական պարզ ու անմեղ փայլը, փոխարենն այնտեղ դաջվեցին վիշտն ու կորովը:

Արվեստագետ.

Երվանդ Քոչար

Վերնագիր.

Էրեբունի-Երևան, 1968

Վայր.

Երվանդ Քոչարի թանգարան,Երևան

Արվեստագետ. Երվանդ Քոչար
Վերնագիր. Էրեբունի-Երևան, 1968
Վայր. Երվանդ Քոչարի թանգարան,Երևան

Ե. Քոչարը` տարածանկարի մի նիստի վրա պատկերելով պահապան հրեշտակին` գիրքը գլխից վեր` երկնային լուսատուներին հավասար` ընդգծում է այն նշանակությունը, որ հայ ժողովուրդը տածել է գրի ու գրականոթյան, մշակույթի ու գիտության հանդեպ. ակնարկելով, որ այդօրինակ պաշտամունքի մեջ է մեր ժողովրդի հարատևության գաղտնիքը:

Ե. Քոչարը հրեշտակի պատկերն ասես դուրս է բերել հին հայկական մանրանկարներից, գունային առումով անգամ պահպանելով մեր ծաղկողների ավանդույթները:

Արվեստագետ.

Փոլ Կիրակոսյան

Վերնագիր.

Գաղթ, 1970

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Փոլ Կիրակոսյան
Վերնագիր. Գաղթ, 1970
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Փոլ Կիրակոսյանն իր ներկապնակի հյութեղ, երփնագիր գույնի նուրբ զգացողություններով հանդերձ արտահայտել է պանդուխտ հայության տառապալից կյանքն ու ապրումները: «Գաղթ»-ը կտավում, ուր կարծես բացակայում է գաղթի ճամփա բռնած կանանց և երեխաների դեմքերը, սակայն նրանց մարմինների այն անհանգիստ, ահասարսափ ռիթմիկան, որ մեծ վրձնահարվածներով փոխանցել է նկարիչը կտավին, տալիս է զգալու և վերապրելու այն ցավն ու տառապանքը, որ զգում էր 1915 թ.-ին գաղթի ճամփա բռնած հայ մարդը:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան