home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Աննէթ Կիւրճեան

Վերնագիր.

Սովահար, 1995-ական

Վայր.

Մասնավոր հավաքածու

Արվեստագետ. Աննէթ Կիւրճեան
Վերնագիր. Սովահար, 1995-ական
Վայր. Մասնավոր հավաքածու

Աննէթ Կիւրճեան. ««Սովահար» տերմինը, Միացյալ նահանգներում, ընթրիքի սեղանի շուրջ հաճախ օգտագործվող բառ էր, մի բառ, որը նկարագրում էր հայերի փախուստը դեպի Միացյալ Նահանգներ: Ցեղասպանության փրկվածները հաճախ պատմում էին արաբների մասին, ովքեր իրենց օգնում էին անապատում: Այս նկարը ցույց է տալիս մի հայ ուժասպառ փրկվածի, ով արաբի ձեռքից մեկ կտոր հաց է ստանում»:

Արվեստագետ.

Արշիլ Գորկի

Վերնագիր.

Նկարիչն ու իր մայրը, 1926-32

Վայր.

Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան, Նյու Յորք

Արվեստագետ. Արշիլ Գորկի
Վերնագիր. Նկարիչն ու իր մայրը, 1926-32
Վայր. Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան, Նյու Յորք

Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան. «Արշիլ Գորկու և մոր այս դիմանկարը ստեղծվել է 1912թ.-ին, Հայաստանում արված մի լուսանկարի հիման վրա, երբ նկարիչը դեռ մանուկ էր: Երեք տարի անց Գորկին, մոր և փոքր քրոջ, հետ կարողացան փրկվել Օսմանյան Թուրքիայի կողմից կազմակերպված Հայոց Ցեղասպանության կոտորածներից: Սակայն մոր առողջույթունն այդպես էլ չվերականգնվեց: Նա մահացավ 1919թ.-ին` թերսնուցումից: Գորկին պարզապես չի վերարտադրել լուսանկարը, նա պատկերել է իր հիշողության խոհերը: Գորկու մոր կրած սպիտակ գոգնոցը քանդակի է նմանվում, և նկարի այլ մասերն էլ կարծես թե ինքնին հիշողություն են՝ լուռ ու կիսատ մնացած: Կերպարների փնտրող հայացքը կոմպոզիցիային հաղորդում է հոգեբանական սրություն, մարդկային համակրանք, միևնույն ժամանակ խուսափելով բացահայտ պաթոսից ու զգայականությունից»:

Արվեստագետ.

Սարգիս Խաչատուրյան

Վերնագիր.

Հայ որբերն անապատում, 1920

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Սարգիս Խաչատուրյան
Վերնագիր. Հայ որբերն անապատում, 1920
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Հայ ազգի մշակութային անբաժանելի մասն են եղել հավատքն ու լեզուն: Գաղթի ճամփա ընկած հայ ժողովուրդը շատ հաճախ կյանքի գնով փորձում էր ոչնչացումից փրկել հայ ձեռակերտ մատյանները՝ որպես ազգի գոյատևման հիմնասյուն: Սարգիս Խաչատուրյանի այս կտավը պարուրված է այն լավատեսական խորհրդով, որ գաղթի ճամփա ընկած և Դեր- Զորի անապատ հասած սոված ու ուժասպառ մանուկներն անգամ շարունակում էին սերտել այբուբենը՝ գրելով այն ավազի վրա:

Արվեստագետ.

Հարություն Կալենց

Վերնագիր.

Գրող Վիվան Ճիտեջյանի (Չիտեճյանի), 1957

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Հարություն Կալենց
Վերնագիր. Գրող Վիվան Ճիտեջյանի (Չիտեճյանի), 1957
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արմեն Եսայանց (արվեստագիտության թեկնածու). «Հարություն Կալենցի արվեստում կենտրոնացված է մի ողջ սերնդի ցավ: Կալենցի գեղարվեստական ժառանգությունում Եղեռնի թեման արտահայտվել է թե ուղղակի, և թե անուղղակի կերպով: Կալենցը ասում էր. Այնտեղ օտարության մեջ, հայկական դեմքերը կարծես հայրենիքի մի մասը լինեին: Դիմանկարն ինձ համար նաև բնանկար է և էլի շատ բան: Դիմանկարներն իմ հայրենիքն են»:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան