home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Տիմասար

Վերնագիր.

Փրկվածներ, 2005

Վայր.

Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարան

Արվեստագետ. Տիմասար
Վերնագիր. Փրկվածներ, 2005
Վայր. Երևանի Ժամանակակից արվեստի թանգարան

Տիմասար. «Հայոց Ցեղասպանության փրկվածների «Խորտակված նավերը» լքում են իրենց սիրելիներին: Նրանց աչքերում տեսնում ենք տխրություն, տանջանք և ապրել շարունակելու հույսը»:

Արվեստագետ.

Արմիս (Արմենակ Միսիրյան)

Վերնագիր.

Մայրը, 1981

Վայր.

Հայկական եկեղեցի. Իսի լե Մուլինո, Փարիզ

Արվեստագետ. Արմիս (Արմենակ Միսիրյան)
Վերնագիր. Մայրը, 1981
Վայր. Հայկական եկեղեցի. Իսի լե Մուլինո, Փարիզ

Գաղթի ճանապարհին, հայ մայրերի ողբակորով ցավը դառնում էր անդառնալի, երբ սեփական ձեռքերում գրկում էին սովամահ երեխաների դիերը ...: Արմիսը այն հայ նկարիչներից էր, ով նույնպես ականատեսն էր Հայոց Ցեղասպանության վայրագությունների, և ինչպես Ցեղասպանություն վերապրած արվեստագետ, նա շուրջ 20 կտավ ստեղծեց Ցեղասպանության և իր ժողովրդի վերապրման թեմաներով:

Արվեստագետ.

Էդուարդ Արծրունյան

Վերնագիր.

Գաղթականները Էջմիածնի, 1968

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Էդուարդ Արծրունյան
Վերնագիր. Գաղթականները Էջմիածնի, 1968
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Սովետական Հայաստանում Հայոց Ցեղսապանության վերաբերյալ իշխել է լռություն: ԽՍՀՄ ղեկավարությունը Թուրքիայի հետ պայմանավորվածություն էր ձեռք բերել թույլ չտալու Հայաստանում որևէ կերպ հիշատակել Հայոց Ցեղսպանությունը: Մինչև 60-ական թթ.-ներն արգելված էր հայ արվեստագետներին անդրադառնալ Հայոց Ցեղասպանության արհավիրքներին: Եվ միայն 1965 թ.-ին, երբ հնարավոր դարձավ Ծիծեռնակաբերդում կառուցել Հայոց Ցեղասպանության զոհերին ի հիշատակ Եղեռնի կոթողը, արգելքի պատնեշը կարծես վերացավ: Հայ նկարիչներն սկսեցին ցուցադրել պատմական ճշմարտությունը հաստատող աշխատանքներ:

Էդուարդ Արծրունյանի այս աշխատանքը այն պատմական փաստերից մեկն է, թե ինչպես գաղթից, սովից, մահի արհավիքներից փախած հայ մայրերն, իրենց զավակների կամ որբ մնացած այլ երեխաների հետ գալիս - հավաքվում էին եկեղեցու պատերի տակ՝ Աստծուց ապաստան խնդրելու:

Արվեստագետ.

Հակոբ Հակոբյան

Վերնագիր.

Հրանտ Դինքի հիշատակին, 2007

Վայր.

Հայաստանի Նկարիչների միություն, Երևան

Արվեստագետ. Հակոբ Հակոբյան
Վերնագիր. Հրանտ Դինքի հիշատակին, 2007
Վայր. Հայաստանի Նկարիչների միություն, Երևան

Հակոբ Հակոբյանն իր կտավում արտահայտած երկու խորհդանիշերի միջոցով՝ սև կատվի և սպիտակ աղավնու, արտահայտում է չար հոգու գողեգող հարձակումը խաղաղ, անպաշտպան էակի վրա: Ինչպես դա եղավ 1915 թ.-ին Օսմանյան կայսրության կողմից հայերին ջարդի ենթարկելը: Եվ այդ բարբարոսությունների շարանը շարունակվում է մինչ օրս, ինչպես օրինակ պոլսահայ հայտնի լրագրող, Հայկական հարցը բարձրաձայնող Հրանտ Դինքի սպանությունը թուրք ազգայնականների կողմից:

Հրանտ Դինք. «Կան թուրքեր, ովքեր չեն ընդունում, որ իրենց նախնիները Ցեղասպանություն են գործել։ Սակայն, եթե նայենք, կհասկանանք, որ այդ մարդիկ ուղղակի բարի, հաճելի մարդկանց տպավորություն են թողնում...: Բայց ամեն դեպքում ինչո՞ւ նրանք չեն կարողանում ընդունել Ցեղասպանությունը։ Որովհետև նրանք կարծում են, որ Ցեղասպանությունը վատ բան է, որ նրանք երբեք չէին ցանկանա անել դա, և այդ իսկ պատճառով նրանք չեն կարող հավատալ, որ իրենց նախնիները կարող էին կատարել նման բան»։

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան