Սարյանական ներկապնակում հայտնված սև գույնը արտահայտեց ապրումների ողջ ողբերգականությունը: Սակայն իր հոգով նուրբ ու զգայուն հայ մտավորականությունը, որը խորապես ցնցված ու անպաշտպան էր այդ շրջանում, մի քանի տարի անց պետք է վերածներ հայրենի մշակույթը հարազատ երկրում: Այդ հզոր ներուժի գաղափարը խորհրդանշում է Ալեքսանդր Ծատուրյանի դիմանկարի լուսավոր հետին ֆոնում պատկերված պտղի ու ծաղկող ճյուղի մոտիվը:

Հակոբ Հակոբյանն իր կտավում արտահայտած երկու խորհդանիշերի միջոցով՝ սև կատվի և սպիտակ աղավնու, արտահայտում է չար հոգու գողեգող հարձակումը խաղաղ, անպաշտպան էակի վրա: Ինչպես դա եղավ 1915 թ.-ին Օսմանյան կայսրության կողմից հայերին ջարդի ենթարկելը: Եվ այդ բարբարոսությունների շարանը շարունակվում է մինչ օրս, ինչպես օրինակ պոլսահայ հայտնի լրագրող, Հայկական հարցը բարձրաձայնող Հրանտ Դինքի սպանությունը թուրք ազգայնականների կողմից:

Հրանտ Դինք. «Կան թուրքեր, ովքեր չեն ընդունում, որ իրենց նախնիները Ցեղասպանություն են գործել։ Սակայն, եթե նայենք, կհասկանանք, որ այդ մարդիկ ուղղակի բարի, հաճելի մարդկանց տպավորություն են թողնում...: Բայց ամեն դեպքում ինչո՞ւ նրանք չեն կարողանում ընդունել Ցեղասպանությունը։ Որովհետև նրանք կարծում են, որ Ցեղասպանությունը վատ բան է, որ նրանք երբեք չէին ցանկանա անել դա, և այդ իսկ պատճառով նրանք չեն կարող հավատալ, որ իրենց նախնիները կարող էին կատարել նման բան»։

Սեաթլի արվեստի թանգարան. «Գորկու այս ստեղծագործությունը հաճախ ավելի հարցեր է առաջացում, քան պատասխաններ՝ ծառայելով որպես շատ հիմնախնդիրների խոսուն փորձաքար»:

Սովետական Հայաստանում Հայոց Ցեղսապանության վերաբերյալ իշխել է լռություն: ԽՍՀՄ ղեկավարությունը Թուրքիայի հետ պայմանավորվածություն էր ձեռք բերել թույլ չտալու Հայաստանում որևէ կերպ հիշատակել Հայոց Ցեղսպանությունը: Մինչև 60-ական թթ.-ներն արգելված էր հայ արվեստագետներին անդրադառնալ Հայոց Ցեղասպանության արհավիրքներին: Եվ միայն 1965 թ.-ին, երբ հնարավոր դարձավ Ծիծեռնակաբերդում կառուցել Հայոց Ցեղասպանության զոհերին ի հիշատակ Եղեռնի կոթողը, արգելքի պատնեշը կարծես վերացավ: Հայ նկարիչներն սկսեցին ցուցադրել պատմական ճշմարտությունը հաստատող աշխատանքներ:

Էդուարդ Արծրունյանի այս աշխատանքը այն պատմական փաստերից մեկն է, թե ինչպես գաղթից, սովից, մահի արհավիքներից փախած հայ մայրերն, իրենց զավակների կամ որբ մնացած այլ երեխաների հետ գալիս - հավաքվում էին եկեղեցու պատերի տակ՝ Աստծուց ապաստան խնդրելու: