home

100

ՏԱՐԻ

100

ԱՐՎԵՍՏ

ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ

Հայոց Ցեղասպանությունն իր անջնջելի հետքն է թողել մեր հոգու և պատության մեջ ու որպես վշտի, կարոտի, հույսի անդրադարձ՝ շղթայաբար հյուսվել հայոց կերպարվեստում: Եթե մարդկային լեզուն անզոր է արտահայտել այն, ինչ կատարվեց 1915 թ.-ին, ապա արվեստի լեզուն ի զորու է դա անել: Հայ հայտնի արվեստագետների տարբեր սերունդներ շարունակաբար անդրադարձել են մեծ ոճրագործությանը, և նրանց ստեղծագործություններում միշտ իրենց ուրույն տեղն են գրավել Ցեղասպանությանը նվիրված աշխատանքները: Ստեղծված գործերի շնորհիվ՝ հայ արվեստագետներն արդեն իսկ սեփական ներդրումն են ունենցել Հայոց Ցեղասպանության հարցը համաշխարային ճանաչում ստանալու գործընթացում: Այդ աշխատանքներից շատերը ցուցադրվել էին, շատերն էլ մինչ օրս մեզ անհայտ էին:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Տարի

ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Որևէ ժողովրդի կամ էթնիկ խմբի մշակույթը ոչնչացնելու նպատակով իրականացված գործողությունները ազգային-մշակութային ցեղասպանություն են կոչում: Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության զանգվածային կոտորածներին ու տեղահանությանը համընթաց երիտթուրքական կառավարությունը կանխամտածված և ծրագրավորված կերպով ձգտել է ոչնչացնել նաև հայկական քաղաքակրթության նյութական վկայությունները:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ցեղասպանությունը մարդկանց կազմակերպված բնաջնջումն է` նրանց կոլեկտիվ գոյությանը վերջ դնելու հիմնական նպատակով: Օսմանյան կայսրությունում և հարակից շրջաններում 1915-1923 թվականներին իրագործված հայերի բնաջնջումն անվանում են Հայոց ցեղասպանություն: Այդ կոտորածները ծրագրվել և կազմակերպվել են Օսմանյան կայսրությունում երիտթուրքերի, իսկ հետագայում ավարտին հասցվել քեմալական կառավարության կողմից:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

100 Արվեստ

Հայոց Ցեղասպանության ցավը, որը 100 տարի շարունակաբար վերածնվում է յուրաքանչյուր ծնվող հայի հետ, իր ուրույն արտացոլումն ունի հայ կերպարվեստում: Հայաստանում և Սփյուռքում ապրող բազում հայ հայտի արվեստագետներ ստեղծել են կտավներ, որոնք խոսուն վկաներն են հայոց մեծ ցավի, կորստի և կարոտի: Այս գործերը նաև ձոն են հայի կենսունակ գենի՝ վերածնվելու, ապրելու, արարելու մեծ կամքին: Ցեղասպանությունը՝ ոճրի այն տեսակն է, որը վաղեմության ժամկետ չունի: Մարդկային լեզուն երբեմն անզոր է փոխանցելու այն, ինչը հնարավոր է արտահայտել արվեստով: Այս 100 արվեստի գործը՝ շարունակաբար աշխարհին ցույց կտա և կպատմի հայի չսպիացող վերքի, միլիոնավոր անմեղ նահատակների, ավերված բնօրրանների, քարուքանդ վանքերի, կորուսյալ երկրի և անսահման հավատքի մասին: Արվեստի ուժը անհերքելի է, և ստեղծված գործը՝ հավերժ:

Արվեստագետ.

Գրիգոր Մոմճեան

Վերնագիր.

Կորած բանաստեղծը, 2009

Վայր.

Նկարչի հավաքածու

Արվեստագետ. Գրիգոր Մոմճեան
Վերնագիր. Կորած բանաստեղծը, 2009
Վայր. Նկարչի հավաքածու

Գրիգոր Մոմճեան. «Այս նկարը նվիրված է կորած բանաստեղծների հիշատակին՝ ավելի քան 250 մտավորականների, ովքեր ձեռբակալվեցին և սպանվեցին 1915թ.-ի ապրիլի 24-ին՝ Կոստանդնոպոլսում: Բնությունը կատաղությունից ընբոստացել է: Կեղտոտ ջրերի պայթյունից արյան հոտ է գալիս: Նրանք երբեք չեն մոռացվի, ընդհակառակը՝ վերջին հարյուր տարիների ընթացքում ՝ նրանց հիշողությունը փայփայվում է ամեն օր: Հուսով եմ նրանց հոգիները կհանգստանան, երբ արդարությունը կիրականա ճանաչման և խաղաղության միջոցով»:

Արվեստագետ.

Արմեն Աթայան

Վերնագիր.

Փրկիչ եկեղեցի, 2015

Վայր.

Նկարչի հավաքածու

Արվեստագետ. Արմեն Աթայան
Վերնագիր. Փրկիչ եկեղեցի, 2015
Վայր. Նկարչի հավաքածու

Նկարիչը իմպրեսիոնիստական ոգով պատկերել է Անիի ավերակներում վեր խոյացած այդքան ցավ ու տանջանք տեսած կիսաքանդ, բայց դեռ կանգուն եկեղեցին:

Անին պատմական Հայաստանի 11-րդ մայրաքաղաքն է եղել, որը մի ժամանակ հայտնի էր որպես «հազար ու մեկ եկեղեցիների քաղաք»: Քաղաքը հիմնադրվել է 5-րդ դարում, հետագա դարերի ընթացքում Անին բազմիցս ենթարկվել է օտար նվաճողների հարձակումներին՝ հրաշագեղ Անին իրենց ենթարկելու նպատակով: Օսմանյան Թուրքիայի կողմից իրականացված Հայոց Ցեղասպանության արդյունքում բնակչությունը բռնի ուժով տեղահանվեց իր հայրենի հողից: Անիի ավերակները մնացին օտար նվաճողների՝ թուրքերի ձեռքում, ովքեր բազմիցս փորձել են աղավաղել հայոց պատմությունը՝ Անին իրենց հայրենիքի մաս ներկայացնելու անհիմն փորձեր կատարելով:

Արվեստագետ.

Փոլ Կիրակոսյան

Վերնագիր.

Գաղթ, 1970

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Արվեստագետ. Փոլ Կիրակոսյան
Վերնագիր. Գաղթ, 1970
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ, Երևան

Փոլ Կիրակոսյանն իր ներկապնակի հյութեղ, երփնագիր գույնի նուրբ զգացողություններով հանդերձ արտահայտել է պանդուխտ հայության տառապալից կյանքն ու ապրումները: «Գաղթ»-ը կտավում, ուր կարծես բացակայում է գաղթի ճամփա բռնած կանանց և երեխաների դեմքերը, սակայն նրանց մարմինների այն անհանգիստ, ահասարսափ ռիթմիկան, որ մեծ վրձնահարվածներով փոխանցել է նկարիչը կտավին, տալիս է զգալու և վերապրելու այն ցավն ու տառապանքը, որ զգում էր 1915 թ.-ին գաղթի ճամփա բռնած հայ մարդը:

Արվեստագետ.

Ժիրայր Օրագյան

Վերնագիր.

Եղեռն, 1947

Վայր.

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ

Արվեստագետ. Ժիրայր Օրագյան
Վերնագիր. Եղեռն, 1947
Վայր. Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ

Ցեղասպանություն վերապրած արվեստագետների շարքին է պատկանում Ժիրայր Օրագյանը: Եղեռն վերապրած հայ արվեստագետների կտավներն ուղիղ և ոչ ուղիղ ձևերով արտահայտել են նրանց մանկության հուշերը, որ լի էին տխրությամբ, մենությամբ, վշտով, տառապանքով և փափագող երազանքով՝ նորից տեսնելու հայրենիքը: Էքսպրեսիոնիզմի վարպետ Օրագյանի այս կտավը հայոց ողբի էքսպրեսիվ արտահայտության տեսակն է: Իտալացի մի արվեստաբան Օրագյանի մասին արտահայտվել է այսպես. «Խորհրդավոր մարդ, անսովոր խառնվածքով նկարիչ»:

ՏԵՍ ԱՎԵԼԻՆ

Ցուցադրիր Արվեստի Գործ

Այստեղ Դուք կարող եք վերբեռնել Ձեր արվեստի գործը՝ նվիրված Հայոց Ցեղասպանությանը: Վերբեռնած ստեղծագործությունը կտեղադրվի ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում:
Ուշադրություն. կայքը պատասխանատվություն չի կրում ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ բաժնում վերբեռնած աշխատանքների հեղինակային իրավունքների իրական և ոչ իրական լինելու հարցում: Հեղինակային իրավունքի հնարավոր խախտում նկատելու դեպքում խնդրում ենք գրել
[email protected] էլ. հասցեով:

ԴԻՏԻՐ ԱՐՎԵՍՏԻ ԳՈՐԾ

Արվեստագետ.

Ադրիանա Անգոլյան