Սարգիս Համալբաշյան. «Լինելով Ցեղասպանությունը վերապրածների շառավիղ՝ մանկուց լսել եմ պատմություններ այդ մասին, որոնց տպավորությունները հետագայում փորձել եմ պատկերել իմ կտավներում: Ավելի ուշ հասկացա, որ այդ պատմությունները պատգամներ են, որոնք յուրաքանչյուրս վերապատմելով մեր ստեղծագործություններում, պետք է փոխանցենք գալիք սերունդներին մինչ Ցեղասպանության ճանաչում և արդար դատի կայացում»:

Լևոն Կոջոյան. «Սպիտակ կտավը ամենամեծագույն ստեղծագործությունն է, որի վրա պատկերվում է նկարիչի տեսիլքը, զգացմունքները, կյանքը: Ես սկսում եմ իմ աշխատանքը սպիտակ կտավի վրա և ամեն անգամ սկսելով աշխատանքս հիշում եմ Ավետիք Իսահակյանի խոսքերը.
Է՜յ, ջան-հայրենիք, ինչքա՜ն սիրուն ես,
Սարերըդ կորած երկնի մովի մեջ.
Ջրերըդ անո՛ւշ, հովերըդ անո՛ւշ,
Մենակ բալեքըդ արուն ծովի մեջ»:

Կենցաղային ժանրի նկարիչ Հմայակ Արծաթբանյանը հայկական կոտորածներից խորապես ազդված, ստեղծեց մի շարք կտավներ՝ ցուցանելով թուրքերի կողմից հայերի հանդեպ կատարվող վայրագությունները: «Թուրքերի վայրագություն» կտավում պատկերված տեսարանն ընդամենը մեկ պահն է այն սարսափահար իրադարձությունների, որն անվանվեց ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ:

Հայոց Ցեղասպանությունից փրկված հայերը տարածվեցին աշխարհով մեկ՝ հիմք դնելով Հայ մեծ Սփյուռքի ստեղծմանն ու զարգացմանը: Եղեռն վերապրած հայ արվեստագետները, որոնցից մեկը Խորեն Տեր-Հարությանն էր՝ ապրելով, ուսանելով, աշխատելով և գրեթե բնակվելով Սփյուռքում, չդադարեցին իրենց կապը պահպանել մայր հայրենիքի հետ, արվեստի ստեղծագործություններում վերխոյացնել հայ լինելու իրենց գենետիկ կապվածությունը, անտեսելով հայրենիքից հեռու գտնվելու փաստը:

Կերասունը(Գերասում) ծովափնյան հնագույն քաղաք է Թուրքիայում, ուր մինչ Ցեղասպանությունը, 200 հայ ընտանիք էր բնակվում: 1915 թ.-ին հայերը բռնությամբ տեղահանվեցին իրենց բնակավայրերից, և նրանցից մեծ մասը զովհեց: Այս աշխատանքը մեկն է նկարիչ-քանդակագործ Տեր-Հարությանի այն բազմաթիվ գործերից, ուր երևան է հանված մահի սարսափը՝ հայ ազգի տառապանք տեսած հոգին ու մարմինը: